Wraz ze zmianą przepisów o usługach detektywistycznych dziś prawie każdy może prowadzić śledztwa i rozwiązywać zagadki niczym Sherlock Holmes. By zostać detektywem wystarczy spełnić kilka wymogów formalnych. Jednak by być dobrym i skutecznym detektywem trzeba mieć odpowiednie predyspozycje do wykonywania tego zawodu.

Jak zostać detektywem?

Pracę detektywa można wykonywać wyłącznie na podstawie ważnej licencji, o której wydanie może ubiegać się osoba, jeżeli:

1) posiada obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub przysługuje jej, na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa Unii Europejskiej, prawo do podjęcia zatrudnienia lub wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) ukończyła 21 lat;

3) posiada wykształcenie co najmniej średnie lub średnie branżowe;

4) ma pełną zdolność do czynności prawnych;

5) nie toczy się przeciwko niej postępowanie o umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

 6) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

7) nie została zwolniona dyscyplinarnie z Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, wojska, prokuratury, sądu lub z innego urzędu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie, w okresie ostatnich 5 lat;

8) posiada pozytywną opinię komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania, sporządzoną na podstawie aktualnie posiadanych informacji przez Policję albo – w przypadku obywatela innego państwa – przez organ odpowiedniego szczebla i kompetencji państwa, właściwego ze względu na miejsce jej zamieszkania;

9) posiada zdolność psychiczną do wykonywania czynności detektywistycznych stwierdzoną orzeczeniem lekarskim;

10) legitymuje się dokumentem potwierdzającym odbycie szkolenia w zakresie zagadnień ochrony danych osobowych, ochrony informacji niejawnych, przepisów regulujących prawa i obowiązki detektywa oraz zasad wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług detektywistycznych.

Licencję wydaje, odmawia jej wydania, zawiesza lub cofa, w drodze decyzji administracyjnej, komendant wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o wydanie licencji, a w przypadku osoby niemającej miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – Komendant Stołeczny Policji.

 Licencję wydawana jest na czas nieoznaczony, jednak Komendant wojewódzki Policji, w przypadku powzięcia wiadomości o wszczęciu postępowania karnego przeciwko detektywowi o przestępstwo przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, życiu, zdrowiu, mieniu, obrotowi gospodarczemu lub wolności, zawiesza prawa wynikające z licencji do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie.

Komendant wojewódzki Policji, w przypadku powzięcia wiadomości o wszczęciu postępowania karnego przeciwko detektywowi o inne przestępstwo umyślne lub postępowania w sprawie o umyślne przestępstwo skarbowe, może zawiesić prawa wynikające z licencji do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie.

Predyspozycje niezbędne do wykonywania zawodu detektywa

Sam fakt posiadania licencji nie sprawi, że czynności podejmowane przez detektywa będą skuteczne, tzn. że detektywów będzie potrafił pozyskiwać informacje na zlecenie swoich klientów. By zdobywać potrzebne dane dobrze jest znać różne techniki dochodzeniowe – śledcze oraz wykazać się inteligencją, intuicją  i sprytem. Nie zawsze będą skuteczne będą te same metody, detektyw powinien być zatem elastyczny i mieć umiejętność dostosowania metod do danej sytuacji. Poza tym detektyw powinien umieć rozmawiać z ludźmi, ponieważ to oni są jednym z podstawowych źródłeł informacji w jego pracy. Pozyskane informacje powinien móc z łatwością poskładać w logiczną całość, a na koniec sporządzić dla klienta raport, co oznacza, że śledczy powinien mieć umiejętność logicznego myślenia. W codziennej pracy z pewnością przyda mu się także sprawność fizyczna. W pracy detektywa bardzo ważna jest dyskrecja, jednak obowiązek zachowania w tajemnicy źródła informacji oraz okoliczności sprawy wynika również bezpośrednio z ustawy regulującej pracę biur detektywistycznych.

Biorąc pod uwagę, że detektywi pomagają w odszukiwaniu zaginionych osób, pozyskiwaniu dowodów zdrady, czy ukrywania majątku, co niejednokrotnie może być długotrwałym i żmudnym procesem, detektyw powinien wykazywać się dużą cierpliwością oraz odpornością na stres i niepowodzenia.

Narzędzia pracy nowoczesnego detektywa

We współczesnym świecie, wypełnionym nowymi technologiami, pozyskiwanie informacji przez detektywa nie odbywa się wyłącznie poprzez śledzenie osób i dokumentowanie niewierności za pomocą aparatu fotograficznego. Dziś wiele b pochodzi z elektronicznych nośników informacji. Biorąc pod uwagę poziom cyfryzacji współczesnych społeczeństw, można spodziewać się, że w ciągu najbliższych lat wartość dowodów cyfrowych pozyskiwanych z komputerowych dysków twardych, telefonów oraz innych elektronicznych nośników informacji znacznie wzrośnie. Już dziś pozyskiwanie informacji finansowych, czy dowodów zdrady opiera się często na informacjach pozyskanych z pamięci masowych.

Jakie dane mogą stanowić dowód w pracy detektywa

W procesie karnym dowodem mogą być wszelkie materiały mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Należy zatem przyjąć, że podobnie będzie w pracy detektywa. Jeśli w pamięciach nośników zapisane są jakiekolwiek informacje, które mogą mieć znaczenie dla zleceniodawcy, nie należy ich pominąć. Jednak nie każdy detektyw dysponuje niezbędną wiedzą i narzędziami, pozwalającymi na pozyskiwanie oraz analizę dowodów cyfrowych. Tu z pomocą przychodzi informatyka śledcza, która pozwala na zabezpieczanie danych cyfrowych przed ich nieuprawnioną modyfikacją, bądź zniszczeniem oraz ich odzyskiwanie i analizę pod kątem występowania treści mogących mieć znaczenie dla prowadzonego postępowania.

Cyfrowym dowodem w toczącym się procesie może być każdy zapis z elektronicznego nośnika informacji – wiadomości przesyłane za pośrednictwem poczty elektronicznej, wiadomości sms oraz wymieniane za pośrednictwem komunikatorów internetowych oraz inne pliki przechowywane na nośnikach. Dowód stanowić może także historia przeglądanych przez właściciela komputera stron internetowych, czy jego aktywności w sieci.

Jako podsumowanie przeprowadzonych badań nad nośnikiem cyfrowym, ekspert z zakresu informatyki śledczej opracowuje raport, zwany niekiedy opinią, który ma silną moc dowodową.

Wystarczy zatem, że detektyw nawiąże współpracę z laboratorium computer forencis, by poszerzyć zakres swoich usług oraz dostosowywać swą działalność do wymogów zmieniającej się rzeczywistości cyfrowej.